آیا ترامپ می تواند بیت کوین ایرانی ها را مصادره و ماینینگ را هم متوقف کند؟
پس از سال‌ها فعالیت زیرزمینی استخراج‌کنندگان رمزارز در ایران که در یک سیاست قدیمی و رایج، یعنی رها گذاشتن تعمدی، نه ممنوع بود و نه قانونی(!)، هفته قبل و پس از ماه‌ها بحث و جدل، دولت استخراج رمزارز را قانونی کرد و آن را به عنوان یک صنعت پذیرفت. در ادامه با ترنجی همراه باشید تا ببینیم آیا ترامپ می تواند بیت کوین ایرانی ها را مصادره و ماینینگ را هم متوقف کند؟
مصادره بیت کوین ایرانی ها
بیت کوین
بر این اساس هیات وزیران با استخراج فرآورده‌های پردازشی رمزنگاری شده به عنوان یک فعالیت صنعتی و با اخذ مجوز از وزارت صنعت، معدن و تجارت موافقت کرد.
به موجب این تصمیم، استفاده از رمزارزها صرفا با قبول مسوولیت ریسک از سوی متعاملان بوده و مشمول حمایت و ضمانت دولت و سیستم بانکی نمی‌شود و بهره‌گیری از آن در مبادلات داخل کشور نیز مجاز نیست.
همچنین این فعالیت همچون سایر فعالیت‌های صنعتی، مشمول مالیات خواهد بود و شمول معافیت از مالیات، منوط به صدور رمزارز و بازگرداندن ارز حاصله به چرخه اقتصادی کشور است.
اما فارغ از اینکه دولت استخراج رمزارزها را به رسمیت قبول می‌کرد یا نمی‌کرد، ماینرها سال‌ها بود که مزارع خود را دایر کرده بودند و مثل بسیاری از دیگر فعالیت‌ها، با قانون یا بی‌قانون کار خود را پیش می‌بردند.
ولی این سکه روی دیگری نیز دارد که به درون مرزهای ایران محدود نمی‌شود. آمریکایی‌ها در بالاترین سطح یعنی ریاست‌جمهوری این کشور، هم از رمزارزهای رایج دنیا خوششان نمی‌آید و هم با ایران مشکل دارند. ترکیب ایران و بیت‌کوین، یعنی مشکل مضاعف از نگاه دونالدترامپ و دولت آمریکا.
حمله شدید ترامپ به رمزارزها
ترامپ و دولت او به رمزارزها نگاه منفی دارند. این نگاه منفی ریشه در دو مساله دارد، نخست، نگرانی از تهدید برای قدرت دلار در دنیا و دوم عدم امکان کنترل و رصد آن برای فشار به رقبا و باج‌گیری از آنها.
اخیرا اما ترامپ بار دیگر در یک رشته توییت حمله تندی به بیت‌کوین و رمزارزها داشت و رسما مخالفت خود را با این ارزهای رمزنگاری شده اعلام کرد.
پیش از این و در جریان یک مصاحبه، دونالد ترامپ اعلام کرده بود ارزهای دیجیتال ارزشی بسیار ناپایدار دارند و در نتیجه، خطرناکند.
اما او به تازگی در یک رشته توییت، به مراتب شفاف‌تر از قبل به مخالفت با ارزهای دیجیتال پرداخت و نوشت: «من طرفدار بیت‌کوین یا دیگر ارزهای دیجیتال نیستم. این‌ها پول محسوب نمی‌شوند و ارزش‌شان بسیار پرنوسان و بی‌بنیاد است. اخیرا فیس‌بوک اعلام کرده که قصد دارد ارز دیجیتالی به نام «لیبرا» را توسعه دهد.
اما این شرکت باید پیش از چنین اقدامی به پروتکل‌های بانکداری و مقررات مختلف مانند هر سیستم مالی دیگری متعهد شود. ما تنها یک ارز واقعی در ایالات متحده آمریکا داریم و هر روز قوی‌تر، قابل اعتمادتر و مطمئن‌تر هستیم. این ارز به مراتب بیشترین میزان تاثیرگذاری ارز در هر جای جهان را به خود اختصاص داده و این موفقیت ادامه خواهد داشت. صحبت من در مورد دلار ارزشمند ایالات متحده است.»
ترامپ همچنین در بخش دیگری از توییت خود نوشته بود:
«دارایی‌های دیجیتالی (از نوع کریپتو) می‌توانند اعمال غیرقانونی از جمله تجارت مواد مخدر و دیگر فعالیت‌های غیرقانونی را تسهیل کنند.»
البته این بخش از توییت ترامپ با واکنشی منتسب به یووجین کسپرسکی مواجه شد که به طعنه خطاب به ترامپ گفته بود:
«مگر غیر از این است که این اعمال غیرقانونی یعنی تجارت مواد مخدر و … سال‌هاست تنها با دلار انجام می‌شود!»
نکته قابل توجه اینکه این اظهارنظر ترامپ هم‌راستا با اعتراضات برخی نمایندگان دموکرات است؛ نمایندگانی که اخیرا به‌طور رسمی از فیس‌بوک درخواست کردند برنامه لیبرا را به حالت تعلیق درآورد تا پیش از ورود به بازار بین‌الملل به لحاظ امنیتی مورد بررسی قرار گیرد. در عین حال به فاصله اندکی از این توییت، ارزش ارزهای دیجیتال از جمله بیت‌کوین با افت قابل ملاحظه‌ای مواجه شد.
درباره بیت کوین
بیت کوین
بیت‌کوین یا پول مجازی در واقع یک شبکه پرداخت و ذخیره‌سازی امن و غیرمتمرکز پول روی اینترنت است که ایده آن برای نخستین بار سال ۲۰۰۹ در قالب یک ایمیل رمزنگاری شده به عنوان سیستم پرداخت الکتریکی متن‌باز در نظرآزمایی‌ها منتشر شد.
به اعتقاد برخی، کنترل غیرمتمرکز و فراگیر در این سیستم پرداخت و نبود سرور مرکزی برای اعمال نظارت و مدیریت واحد، سبب می‌شود هیچ شخص یا مرجعی نتواند روی فرایند تولید و تغییر قیمت آن اعمال نفوذ کند. محرمانه بودن اطلاعات شخصی سبب شده تا عملا نسبت دادن مالکیت کیف پول بیت‌کوینی به افراد غیرممکن باشد و برخی کارشناسان معتقدند این امر زمینه را برای ارتکاب تخلفات متعدد از جمله خرید و فروش مواد مخدر، جرایم سایبری و پولشویی هموار کند.
اما در مورد منشا و چگونگی شکل‌گیری بیت‌کوین به عنوان بزرگ‌ترین رمزارز رایج در دنیا نیز بحث‌های مفصلی مطرح است.
برای مثال دو سال قبل ناتالیا کسپرسکی، یکی از بنیان‌گذاران شرکت روسی فعال در امنیت سایبری (کسپرسکی) ادعا کرد که بیت‌کوین یک پروژه ساختگی از طرف آژانس‌های اطلاعاتی در آمریکا است.
وی گفته بود:
«بیت‌کوین پروژه‌ای از سوی سازمان‌های اطلاعاتی در آمریکا است و با هدف تامین سریع بودجه برای آمریکا، و همچنین فعالیت‌های اطلاعاتی کانادا و انگلیس در کشورهای مختلف طراحی شده است. این فناوری درست مثل اینترنت، جی.پی.اس و سامانه نرم‌افزاری تور TOR «خصوصی‌سازی شده است». در واقع، بیت‌کوین دلار دوم است. قیمت آن توسط صاحبان صرافی‌ها کنترل می‌شود.»
اما از سوی دیگر و بر خلاف این نظر، یک چهره امنیتی و افشاگر معروف یعنی ادوارد اسنودن قرار دارد که اتفاقا او هم به روسیه پناهنده شده و در این کشور زندگی می‌کند. او درباره بیت‌کوین اظهاراتی دارد که قابل تامل است.
طبق اسناد منتشر شده توسط ادوارد اسنودن، کارمند سابق سازمان اطلاعات مرکزی (CIA) و آژانس امنیت ملی (NSA) آمریکا، ابزارهای جاسوسی متعلق به این آژانس تحت برنامه‌ای با نام اختصاری OAKSTAR از سال 2013 در راستای شناسایی هویت کاربران شبکه بیت‌کوین فعالیت می‌کنند.
بیت کوین
اسناد منتشر شده از سوی اسنودن، حاکی از ردیابی کاربران بیت‌کوین از سوی دستگاه‌های اطلاعاتی آمریکا و از سال 1392 است. به موجب این اسناد، نهادهای امنیتی آمریکا با توجه به اختیاراتی که تحت عنوان مبارزه با تروریسم دارند، توانستند جزییات معاملات اهالی بیت‌کوین را شناسایی کنند. از جمله این وارسی‌ها می‌توان به شناسایی و تحت تعقیب قرار گرفتن Ross Ulbrichtz، موسس سایت جاده ابریشم (Silk Road) اشاره کرد که در زمینه فروش مواد مخدر در Dark Web فعالیت داشت.
ایران و بیت‌کوین
در همین حال اما بسیاری از فعالان عرصه ماینینگ و بیت‌کوین در ایران معتقدند که این پول‌ها به مثابه فرصتی طلایی برای دور زدن تحریم‌ها محسوب می‌شوند و باید حداکثر استفاده را از آن برد.
چندی پیش خبرگزاری دولت (ایرنا) به نقل از یک بازرگان ایرانی فعال در زمینه صادرات و واردات که تمایلی نداشت نامش اعلام شود، نوشت:
«در سال‌های اخیر به علت تحریم‌ها برای حواله کردن دلار و یورو برای خرید محصولات، مشکلات زیادی داشتم، اما اکنون کارم راحت شده است. اکنون به جای تهیه دلار که دردسرهای زیادی دارد و همچنین حمل آن که احتمال سرقت در آن زیاد است به راحتی، بیت‌کوین پرداخت می‌کنم. البته استفاده از بیت‌کوین و سایر ارزهای دیجیتال مانند هر موضوع جدیدی نیاز به آموزش دارد، به همین دلیل به افراد تازه‌کار و کسانی که با سازوکار فعالیت با آنها آشنا نیستند توصیه نمی‌شود.»
دور زدن تحریم با بیت کوین
محمد حق‌وردی کارشناس بازار مالی نیز پیش‌تر گفته بود: بر اساس تخمین‌ها می‌توان گفت حدود ۲۰ درصد از افزایش تقاضا برای ارزهای دیجیتال در ماه‌های اخیر ناشی از تشدید تحریم‌ها بوده که جذابیت این ارزها را برای برخی فعالان اقتصادی افزایش داده است.
مصادره ۵۰۰ بیت‌کوین ایرانی‌ها توسط آمریکا
اما درست سال قبل در چنین زمانی رسانه‌ها به نقل از رییس انجمن بلاک‌چین ایران از مصادره ۵۰۰ بیت‌کوین متعلق به برخی افراد ایرانی به ارزش ۲۵ میلیارد تومان توسط دولت فدرال آمریکا خبر دادند.
تیرماه سال قبل سپهر محمدی در این خصوص گفته بود: سال گذشته حجم قابل توجهی از سرمایه بیت‌کوین برخی از افراد ایرانی به دلیل نامشخصی توسط دولت فدرال آمریکا مصادره شد که همچنان روند مصادره آنها ادامه دارد. به اعتقاد برخی این مصادره سرمایه به دلیل دور زدن تحریم‌های ایالات متحده آمریکا برای ایران توسط این افراد انجام شده است و حجم سرمایه مصادره شده توسط دولت فدرال به‌طور دقیق مشخص نیست، اما رقمی بالغ بر ۵۰۰ بیت‌کوین با ارزش حدودی ۲۵ میلیارد تومان بوده است.
بر اساس گزارش مذکور، انجمن بلاک‌چین ایران پیگیری‌های لازم برای رفع مصادره بیت‌کوین‌ها را انجام داد و با چند نفر از وکلای با تجربه در زمینه بازار سرمایه و قوانین مبارزه با پولشویی از جمله FATF مذاکره شد، اما هیچ وکیلی انجام این پروژه را تا به این لحظه قبول نکرده. از سویی دیگر با توجه به ممنوعیت استفاده از ارزهای رمزنگاری شده از جمله بیت‌کوین در ایران، پلیس فتا در این پرونده ورودی نداشته است.
بیت کوین
نحوه شناسایی و مصادره بیت‌کوین ایرانی‌ها
نظر به اهمیت موضوع و روش شناسایی و مسدودسازی 500 بیت‌کوین متعلق به ایرانی‌ها از سوی دولت آمریکا و احتمال تکرار آن، به ویژه با گسترش استقبال و کاربری از این ارزهای مجازی در ایران، برای یافتن جزییات بیشتر با محمد شرقی مدیرعامل انجمن بلاک‌چین ایران صحبت کردیم.
وی درباره جزییات و سرنوشت مصادره بیت‌کوین ایرانی‌ها گفت: اصولا دو روش برای جابه‌جایی بیت‌کوین در دنیا رواج دارد. یک روش بسترها و پلتفرم‌های انتقال مستقیم میان خریدار و فروشنده است و یک روش استفاده از پلتفرم‌ها و صرافی‌های ویژه رمزارزها است.
واقعیت این است که در خصوص ماجرای بلوکه کردن 500 بیت‌کوین توسط آمریکا موضوع به این شکل نبود که بیت‌کوین‌ها و کاربران آن از سوی آمریکایی‌ها شناسایی شوند، بلکه دولت آمریکا در راستای تحریم‌هایی که برای ایران در نظر گرفته سراغ پلتفرم «بیت‌رکس» که یکی از بزرگ‌ترین پلتفرم‌ها و صرافی‌های تبادل رمزارز در دنیا است رفته و با توجه به مدارک دارندگان بیت‌کوین در این صرافی و تشخیص ایرانی بودن آنها، دستور بلوکه کردن 500 بیت‌کوین را به این صرافی داده است.
وی ادامه داد:
این 500 بیت‌کوین هم‌اکنون هم در اختیار دولت آمریکا نیست بلکه در این پلتفرم مانده و هیچ کدام از ایرانی‌ها نتوانسته‌اند پول خود را از بیت‌رکس پس بگیرند.
آن‌طور که مشخص است در این مدل، آمریکایی‌ها با کنترل پلتفرم‌های تبادل بیت‌کوین اقدام به شناسایی هویت کاربران کرده و رمزارز آنها را مسدود می‌کنند. به عبارت دیگر رمزارزها همچنان غیرقابل ردیابی بوده و آمریکایی‌ها با روش‌های سنتی در حال شناسایی و مهار استفاده ایرانی‌ها و دیگر کاربرانی که از نظر آنها خطرناک و متخلف محسوب می‌شوند، از ارزرمز‌ها هستند.
آیا بیت‌کوین ایرانی‌ها به باد می‌رود؟
بیت کوین
مشخص نیست سرمایه‌های ایرانیان جذب شده و در حال جذب به صنعت استخراج رمزارز و خرید و فروش آن از منابع شخصی یا دولتی است، اما پرسش مهم این است که «ترکیب خطرناک بیت‌کوین و ایران» چگونه برای آمریکا قابل تحمل است و این کشور چه اقداماتی را در دست دارد.
به عبارت دیگر آیا اصولا ابزار و امکانی از سوی دولت آمریکا برای ردیابی و شناسایی پول‌های دیجیتال فراهم بوده و احتمال بلوکه کردن بیت‌کوین‌هایی با مالکیت ایرانی‌ها وجود دارد؟
این موضوعی پیچیده است که اتفاقا از سوی رسانه‌های بین‌المللی نیز مورد توجه قرار گرفته است. برای مثال یک کارشناس معتقد است، آمریکا به سادگی می‌تواند امکان تبدیل رمزارزها به دلار از سوی صرافی‌ها و بانک‌های جهان را ممنوع و مشروط به شرایط خاص تحریم‌های مدنظر این کشور کند که از قبل نیز در دنیا در حال اعمال بوده است. پاسخ به این پرسش‌ها و احتمالات موضوعی است که در ادامه گزارش به آن پرداخته‌ایم.
ماینینگ بیت کوین
احتمال تحریم ماینرهای ایرانی از سوی آمریکا
در سال‌های گذشته، بسیاری از افراد سعی کرده‌اند با ورود به عرصه ماینینگ رو به کسب درآمد بیاورند و البته برخی نیز به دنبال این هستند که با استفاده از ارزهای دیجیتال امکان نقل و انتقالات پولی به خارج از کشور را فراهم کنند. در این بین اما آمریکا نیز بیکار ننشسته و تلاش پیوسته‌ای را برای محدود کردن درآمدها و مبادلات ایرانی‌ها از طریق بیت‌کوین و سایر ارزهای دیجیتال آغاز کرده است.
بر اساس گزارش سایت cointelegraph که به نقل اخبار حوزه رمزارز می‌پردازد مقامات رسمی ایران در اوایل ژوییه (اواسط تیر ماه سال جاری) شکایت‌هایی را از محدودیت‌هایی که کنگره آمریکا قصد دارد برای استخراج بیت کوین در ایران در نظر بگیرد، ابراز داشتند.
با وجود قصد آمریکا برای برخورد با ماینرهای ایرانی و ایجاد محدودیت برای نقل و انتقالات مالی ایرانیان از طریق ارزهای دیجیتالی اما به نظر نمی‌رسد که این کشور بتواند در عمل اقدام محدودکننده‌ای را به انجام رساند.
در بخشی از گزارش این سایت به نقل از خبرگزاری فارس، زرندی معاون وزیر صنعت کشورمان صحبت‌هایی را در خصوص امکان دور زدن تحریم‌ها با استفاده از بیت‌کوین مطرح کرد و البته خبر از قصد آمریکا برای محدود کردن فعالیت‌های ایران از طریق بیت‌کوین داد. با وجود این اظهارات اما زرندی در خصوص اینکه آمریکا چگونه می‌تواند در ماینینگ و استفاده از بیت‌کوین برای ایرانیان محدودیت به وجود آورد، توضیحی نداده است.
این صحبت‌های معان وزیر صنعت اما مورد نقد جدی رسانه‌های خارجی قرار گرفت.
افت قیمت بیت کوین
جیمی سونگ که یکی از چهره‌های شناخته شده حوزه بیت‌کوین است معتقد است که امکان ایجاد محدودیت برای تجهیزات ماینینگ در ایران در عمل بسیار بعید به نظر می‌رسد. درواقع به نظر سونگ از آنجا که حجم زیادی از ماینینگ در خارج از ایالات متحده صورت می‌گیرد لذا در عمل برخورد دولت آمریکا با یک سیستم غیرمتمرکز عملا بسیار دشوار است.
درواقع آمریکا نمی‌تواند به شکل مستقیم دسترسی ایرانی‌ها را به بیت‌کوین محدود کند زیرا در عمل کنترل همه آنچه که در اینترنت ایران رخ می‌دهد مقدور نیست. با این وجود امکان ایجاد محدودیت غیرمستقیم برای استفاده از تجارت رمزارز در ایران وجود دارد. برای مثال آمریکا می‌تواند کمپانی‌هایی مثل Bitfury را که سخت‌افزار تولید رمزارز ارایه می‌دهند محدود کرده و به آنها اجازه ندهد با ایران کار کنند. اما باز هم بسیاری از شرکت‌های مشابه در دنیا خصوصا در چین هستند که این خدمات را ارایه می‌دهند.
یا آمریکا می‌تواند قانونی را تصویب کند که به موجب آن خرید هرگونه ارز دیجیتال ایرانی‌ها برای شهروندان آمریکایی و دیگر کشورهای هم‌پیمان محدود شود و افزون بر این ممنوعیت فروش سخت‌افزار ماینینگ به ایرانی‌ها نیز تا حدودی استخراج رمزارز را برای ایرانی‌ها مشکل می‌کند.
آن‌طور که در بند 303 «قانون منع معاملات تجاری با ایران» مصوب پارلمان آمریکا آمده، «تمامی معاملات مربوط به تامین بودجه و سایر معاملات با ارز دیجیتال ایران برای شهروندان ایالات متحده و از داخل این کشور ممنوع است.» به هر روی وجود این قانون لااقل در بخش فروش تجهیزات استخراج مانعی برای کشورمان ایجاد می‌کند.
بیت کوین
کارشناسان خارجی معتقدند، اما واقعیت اینجاست که علی‌رغم این قوانین، در عمل امکان قاچاق کردن سخت‌افزارهای آمریکایی استخراج رمزارز به داخل ایران از طریق کشورهای همسایه وجود دارد و آمریکا در این خصوص نمی‌تواند اقدامی انجام دهد.
این کارشناسان می‌گویند: از سوی دیگر احتمال اینکه آمریکا بخواهد به دنبال کنترل ماینینگ در ایران از طریق کنترل اینترنت برود نیز به دلیل بهره‌گیری ایران از مشاوران امنیتی ایرانی، روس و چینی در حوزه سایبری این امر تا حدودی سخت و بعید به نظر می‌رسد. از سوی دیگر کشوری همچون ایران که توانایی ساخت تاسیسات هسته‌ای را دارد در صورت لزوم توانایی ساخت تجهیزات لازم برای استخراج رمزارز را نیز خواهد داشت.
روش دیگری که کارشناسان برای فشار آمریکا به دارندگان ایرانی پول مجازی مطرح می‌کنند، زمان تبدیل این پول‌ها به دلار یا سایر ارزهای کاغذی از طریق بانک‌ها و صرافی‌هاست که این موضوع نیز تابع شرایط قدیمی و تحریم‌های آمریکا است.
جمع‌بندی و نتیجه‌گیری
بیت کوین
از لابه‌لای اظهارات کارشناسان مستقل از یکسو و نگرانی مستمر مقامات آمریکا و تلاش متعدد آنها برای مهار و کاهش استقبال جهانی از رمزارزها، این‌طور بر می‌آید که ظاهرا دست آمریکایی‌ها در شناسایی و مهار این پدیده و کاربرانش، چندان باز نیست.
این موضوع از آن جهت پیداست که آمریکایی‌ها از همان مسیرهای سنتی و قدیمی در فضای سایبری به دنبال شناسایی کاربران رمزارزها هستند و تا کنون هیچ تکنیک و روشی برای ردگیری پول‌های مجازی و کاربران آن وجود ندارد. نحوه دستگیری متخلفان در دارک‌وب یا نحوه مصادره 500 بیت‌کوین ایرانی‌ها در سال قبل بیانگر همین موضوع است که آمریکایی‌ها از طریق نفوذ سنتی به میان باند‌های خلافکار یا هجوم به صرافی‌های سایبری و احراز هویت کاربران، توانسته‌اند کشفیات و دستگیری‌هایی داشته باشند.
از این رو از نظر فنی «هنوز» هیچ امکانی برای ترامپ و نهادهای امنیتی کشور آمریکا به منظور کنترل کامل رمزارزها و کاربران آن وجود ندارد و به همین دلیل است که درصدد تصویب قوانین و یافتن راهکارهایی برای این امر هستند.
اینکه در نهایت آمریکا از پول‌های مجازی شکست بخورد یا بتواند آنها را تحت کنترل و رصد خود درآورد، مشخص نیست و گذر زمان پاسخ این مهم را خواهد داد. تا آن زمان اما آنچه پیداست، آمریکایی‌ها با روش‌های قدیمی و سنتی در حال مقابله با این پدیده هستند و از سوی دیگر تاجران ایرانی می‌توانند با ملاحظاتی از جمله اختفای هویت، عدم اتکا به پلتفرم‌ها و صرافی‌های تحت کنترل و نظارت این کشور، بهره کافی از رمزارزهای موجود را ببرند.
نظر شما چیست؟ آیا باید از این بابت نگران بود؟
نوشته آیا ترامپ می تواند بیت کوین ایرانی ها را مصادره و ماینینگ را هم متوقف کند؟ اولین بار در ترنجی پدیدار شد.
