مرور ۲۴ دوره معرفی نماینده به اسکار
بنیاد سینمایی فارابی با انتشار گزارش مشروحی از اعضای هیات معرفی نماینده سینمای ایران به آکادمی اسکار طی دو دهه گذشته به برخی ابهامات درباره عملکرد این هیات پاسخ داد.
انتخاب نماینده ایران برای حضور در اسکار در ۲۴ دوره اخیر با حواشی و گفت و شنودهای مختلفی روبه‌رو بوده و منتقدان و موافقان انتخاب فیلم‌ها، آثار منتخب و نهاد معرفی کننده نماینده ایران به فرهنگستان، اظهارات متفاوتی را در این باره بیان کرده‌اند.
انتخاب آثار سینمایی برای معرفی به آکادمی اسکار به شکل منظم و روشمند به منظور رقابت در رشته اسکار بهترین فیلم‌های غیر انگلیسی زبان عمری بیش از دو دهه دارد. در این ادوار اظهارات بسیاری درباره فیلم‌های انتخاب شده وجود داشته و بسیاری از اهالی سینما گاه بر فیلم‌های انتخاب شده نقد داشته و یا انتخاب‌ها را تحسین کردند.
در این میان برخی نیز همواره پرسش‌هایی را درباره افرادی که نماینده ایران را برای اسکار انتخاب می‌کنند مطرح کرده و از دوره‌های نخست این پرسش‌ها و گاه نقدها وجود داشته است. همانند انتخاب فیلم‌ها برای جشنواره فیلم فجر و یا برگزیدگان این رویداد که هر سال منتقدان خود را دارد.
در ۲۴ دوره اخیر به جز یک دوره، بنیاد سینمایی فارابی در اجماع اهالی سینما، فیلم نماینده ایران را برای حضور به اسکار معرفی می‌کرده است. در عین حال در یک دوره نیز انتخاب نماینده ایران برای اسکار به دور از رعایت قواعد و از سوی مدیریت سینمایی وقت اتفاق افتاد و هیاتی صوری، فیلم نماینده ایران را برای حضور در اسکار انتخاب کرد.
به تازگی این موضوع مورد طرح است که چرا یک نهاد دولتی باید نماینده ایران را به اسکار معرفی کند؟
حتی اگر به اشتباه و بدون مطالعه اساسنامه، بنیاد سینمایی فارابی را یک نهاد دولتی درنظر بگیریم باید به این مهم توجه کرد که در بسیاری از کشورها از جمله در فرانسه و هند نیز سازمان‌های رسمی سینمایی متولی این امر هستند، لیکن با ترکیبی غالباً دولتی این انتخاب را انجام می‌دهند
به استناد مقررات فرهنگستان، معرفی فیلم باید از طریق یک سازمان مورد تایید، یک کمیته انتخاب و یا یک هیات داوری صورت پذیرد که اهالی هنر و صنعت سینما را نیز در بر بگیرد. با توجه به آنکه از آغاز این روند، فرهنگستان علوم و هنرهای سینمایی آمریکا با بنیاد سینمایی فارابی در مقام سازمان مورد تایید در ارتباط بوده است، همواره به شکل رسمی از بنیاد سینمایی فارابی برای معرفی فیلم ایرانی دعوت به عمل آورده و فرم‌ها را برای بنیاد ارسال کرده است – حتی در دو موردی که بنیاد میزبان نبوده، فرم‌ها برای بنیاد ارسال شده است.
حتی اگر به اشتباه و بدون مطالعه اساسنامه، بنیاد سینمایی فارابی را یک نهاد دولتی درنظر بگیریم باید به این مهم توجه کرد که در بسیاری از کشورها از جمله در فرانسه و هند نیز سازمان‌های رسمی سینمایی متولی این امر هستند، لیکن با ترکیبی غالباً دولتی این انتخاب را انجام می‌دهند. در صورتی که افرادی که آثار سینمای ایران را در تعامل سازنده بنیاد فارابی با خانه سینما و سازمان سینمایی برای اسکار انتخاب می‌کنند، جزء سینماگران نامی سینمای ایران هستند.
رخشان بنی‌اعتماد، ملک جهان خزاعی، فاطمه معتمدآریا، عزت‌الله انتظامی، محمد مهدی دادگو، غلامرضا موسوی، علی معلم، امیر اثباتی، بهرام دهقانی، جمشید مشایخی، فرشته طائرپور، عبدالله اسفندیاری، کمال تبریزی، علیرضا رئیسیان و… تنها بخشی از افرادی هستند که در همه این سال‌ها نماینده ایران را برای اسکار انتخاب کردند.
این سینماگران، افرادی حقیقی و نه حقوقی هستند و عموماً به عنوان کارشناس فرهنگی هنری و سینماگر برای برگزیدن نماینده ایران در اسکار در مذاکرات سه جانبه سازمان سینمایی، خانه سینما و بنیاد سینمایی فارابی انتخاب می‌شوند.
نگاهی به ۲۴ دوره انتخاب فیلم‌های سینمایی برای اسکار که به جز دو دوره به میزبانی بنیاد سینمایی فارابی صورت پذیرفته است می‌تواند به شناخت هرچه بیشتر از ترکیب هیات‌های انتخاب و آثار انتخاب شده کمک کند.
معرفی فیلم ایرانی به آکادمی علوم و هنرهای سینمایی (اسکار) از طریق تشکیل هیات انتخاب از سال ۱۳۷۳ تا ۱۳۹۷ عبارت است از:
سال ۱۳۷۳ (مراسم اسکار ۱۹۹۵) | میزبان: بنیاد سینمایی فارابی
انتخاب فیلم: زیر درختان زیتون
هیات انتخاب: رخشان بنی‌اعتماد، ملک جهان خزاعی، فاطمه معتمدآریا، عزت‌الله انتظامی، محمدمهدی دادگو، محمود کلاری، ابراهیم ابراهیمی‌نژاد، محمدحسین حقیقی و علیرضا شجاع‌نوری
۱۳۷۴ (مراسم اسکار ۱۹۹۶) | میزبان: بنیاد سینمایی فارابی
انتخاب فیلم: بادکنک سفید
هیات انتخاب: دکتر محمد رجبی، تورج منصوری، علیرضا شجاع‌نوری، محمود کلاری، یدالله صمدی، علی‌اکبر قاضی‌نظام، بهرام دهقانی، امیر اثباتی، سیروس ابراهیم‌زاده و منوچهر شاهسواری
۱۳۷۶ (مراسم اسکار ۱۹۹۸) | میزبان: خانه س�